تاسیسات مکانیکی ساختمان نقش بسیار مهمی در برقراری شرایط آسایش بهره برداران دارد. ساختمان هایی که از تاسیسات مکانیکی مناسب برخوردار نیستند توانایی ایجاد شرایط آسایش قابل قبول را برای بهره برداران خود نخواهند داشت. از این رو، می توان ادعا کرد که تاسیسات یک ساختمان تاثیر قابل ملاحظه ای در بازده کاری و رفتاری بهره برداران از آن ساختمان خواهد داشت. مهندسان ناظر تاسیسات مکانیکی ، می باید مقررات ملی ساختمان در زمینه اجرای تاسیسات مکانیکی را رعایت نمایند. در مقاله ی حاضر، به نکاتی مهم که یک مهندس ناظر تاسیسات مکانیکی در طول اجرای بخشی از تاسیات مکانیکی باید به آنها توجه کند، پرداخته شده است.
تاسیسات مکانیکی هر ساختمان بخش قابل توجهی از جمع عملیات فیزیکی و هزینه ی ریالی آن ساختمان را شامل می شود و نظارت آگاهانه و موثر در این بخش، ضمن تضمین کارکرد مناسب دستگاه ها، دوام عمر آن ها را نیز در پی خواهد داشت. از آنجایی که تاسیسات مکانیکی و تجهیزات و سامانه های وابسته به آن، ارتباط تنگاتنگی با مصرف انرژی و سوخت دارند، بنابراین هرگونه اهمال در این باره باعث تحمیل هزینه های گزاف بر بهره برداران خواهد شد. معمولا بیشترین مشکلات بخش ساختمان در حوزه ی تاسیسات، مربوط به اجرای تاسیسات مکانیکی است، بنابراین، اهمیت نظارت صحیح و دقیق بر اجرای عملیات تاسیسات مکانیکی ضروری است.
مقررات ملی ساختمان مجموعه ای از ضوابط فنی، اجرایی و حقوقی لازم الرعایه در طراحی، نظارت و اجرای عملیات ساختمانی، اعم از تخریب ، نوسازی، توسعه ی بنا، تعمیر و مرمت، اساسی، تغییر کاربری و بهره برداری از ساختمان، که به منظور تامین ایمنی، بهره دهی مناسب، آسایش، بهداشت و صرفه ی اقتصادی فرد و جامعه وضع شده است.
در مباحث مقررات ملی ساختمان وظایفی برای مهندسان ناظر رشته های چهارگانه ی ساختمانی ذکر شده است که در ادامه، فقط به برخی موارد مهم آن اشاره می شود:
الف) نظارت مهندسان ناظر ، از زمان صدور پروانه ی ساختمان توسط مرجع صدور پروانه آغاز و با صدور گواهی پایان کار خاتمه می یابد.
ب) مهندسان ناظر در خصوص عملکرد خود، حسب مورد به صورت جمعی ( در اموری که تواما مربوط به دو رشته یا بیشتر است) یا فردی (در اموری که مربوط به رشته ی تخصصی مورد صلاحیت هر ناظر است) در قبال سازمان استان و سایر مراجع قانونی مسوول بوده و پاسخ گو می باشند.
ج) وظایف مهندسان ناظر جنبه ی کنترلی دارد و در صورت عدم انطباق کار در حال اجرا با نقشه ها و مشخصات مصوب، اامات قانونی، مقررات ملی ساختمان و سایر ضوابط لازم الجرا، مهندسان ناظر مکلف اند ضمن تذکر کتبی به سازنده و صاحب کار، مراتب را به مراجع صدور پروانه ی ساختمان اعلام و حسب مورد، اصلاح یا توقف عملیات اجرایی را درخواست کنند و خواستار اام سازنده و صاحب کار به رعایت ضوابط لازم الاجرا شوند. همچنین، لازم است تصویر گزارش خود را به سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تحویل دهند.
د) عملکرد مهندسان ناظر باید در چهارچوب مفاد کلیه ی مقررات ملی ساختمان صورت گیرد.
ه) مهندسان ناظر هر پروژه باید پیش از آغاز عملیات اجرایی به اتفاق یکدیگر از محل پروژه بازدید کنند و از ویژگی های ملک و مجاورت های آن، از جمله: موقعیت ملک، همجواری ها، تاسیسات اختمان و تاسیسات شهری مجاور اطلاع حاصل نموده، و از جمیع عوامل موثر در اجرای پروژه اطلاع حاصل نماید.
و) مهندسان نار موظف به کنترل رعایت بهداشتی، ایمنی و حفظ محیط زیست، مطابق ضوابط لازم الجرا، به ویژه مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان (ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا) در تمام مراحل اجرا، «از تجهیز کارگاه تا پایان کار» به طور عام، و در حدود صلاحیت خود به طور خاص، و همچنین هماهنگی در زمینه های تخصصی با سایر ناظران و در صورت وم ارائه ی تذکر کتبی به سازنده و صاحب کار می باشند.
ز) مهندسان ناظر موظف به تنظیم و امضای گزارش های مرحله ی اجرای ساختمان، منطبق با اامات مبحث دوم مقررات ملی ساختمان می باشند و مسولیت تسلیم و تحویل این گزارش ها به مراجع ذی ربط را بر عهده دارند.
ک) مهندسان ناظر موظف به حضور در مراجع مرتبط، اعم از سازمان نظام مهندسی استان و مرجع صدور پروانه ی ساختمان و وزارت راه و شهرسازی، حسب مورد جهت ارائه ی توضیحات و امضای اسناد در چهارچوب قانون می باشند.
مهندسان تاسیسات مکانیکی وظیفه ی نظارت بر بخش از فرآیند تولید ساختمان را بر عهده دارند. تاسیسات مکانیکی ساختمان شامل تاسیسات آب رسانی و اطفای حریق، تاسیسات دفع آب باران و فاضلاب (همراه با ونت)، تاسیسات سرمایش و گرمایش، تهویه ی ساختمان (هود، سرویس هاو پارکینگ)، تامین هوای تازه، تاسیسات گازرسانی و … می باشد.